Artrose: zijn hier supplementen voor?


Artrose in de praktijk

Pijn- en functiebeperking ten gevolge van artrose kom ik vaak tegen in de praktijk. Nu hebben veel mensen die bekend zijn met slijtage van hun gewricht een soort van leren leven met de pijn. Ongemerkt doen ze vaak meer concessies wat betreft hun hobby’s en dagelijkse activiteiten dan ze eigenlijk zouden willen.  Meestal ook omdat tegen hen gezegd is dat er niets aan te doen is.

 

Op hand en polsgebied, maar ook op de andere gebieden, is dat gelukkig meestal niet het geval en kan je door middel van ergotherapeutische adviezen, spalken op maat en in sommige gevallen injecties of opereren vaak wat doen aan de pijn en de handfunctie

Wat is artrose? 

Bij artrose is er sprake van het dunner worden en uiteindelijk verdwijnen van je kraakbeen wat op de rand van je botten in het gewricht zit en zorgt voor het goed en soepel scharnieren van dit gewricht. Kortweg gezegd betekent artrose dat je gewricht is versleten. Men schat dat ongeveer 58 miljoen mensen wereldwijd een vorm van artrose hebben en dit aantal zal de komende jaren alleen maar toenemen. 

Waardoor verdwijnt het kraakbeen? 

  • De meest voorkomende oorzaak is slijtage door het ouder worden.
  • Soms kan het kraakbeen verdwijnen door infectie/ ontstekingen in het gewricht. Dit is waardoor we bij mensen met reuma, die vaak last hebben van ontstoken gewrichten uiteindelijk ook artrose zien ontstaan.
  • Een trauma aan het kraakbeen, denk bijvoorbeeld aan een breuk of een direct impact trauma, kan ook schade veroorzaken.
  • Sommige mensen hebben een familiaire of genetische aanleg voor het ontwikkelen van artrose


Waarom heb ik pijn bij artrose?

Doordat het kraakbeen van het gewricht steeds dunner wordt en soms zelf geheel verdwenen is, begint het bot op bot te schuren bij het bewegen van je gewricht. Kraakbeen is namelijk mooi glad en zorgt voor het soepel glijden van de botten. Als deze beschermende laag weg is, krijg je de situatie dat bot op bot schuurt. Dit geeft een zwelling en irritatie van het gewricht, wat we ontsteking noemen. Het gaat hierbij om een niet-bacteriële ontsteking, dus antibiotica geven is niet nodig. De ontsteking zorgt dus voor een warm, gezwollen, stijf en pijnlijk gewricht.

Waarom zou ik voedingssupplementen nemen bij artrose? 

Veel mensen zijn gewend om voor hun artrosepijn jarenlang pijnstillers in de vorm van diclofenac, ibuprofen of soms zelfs tramadol of oxycodon te nemen, maar is dit nu zo goed voor je lichaam? Uit onderzoek blijkt dat mensen die NSAIDers gebruiken, zoals diclofenac of ibuprofen, 5,5x meer kans hebben op bijwerkingen die zodanig zijn dat mensen een ziekenhuisopname nodig hebben, dan mensen die geen NSAIDers gebruiken. In Engeland gaat het bijvoorbeeld om 12.000 opnames en ongeveer 2000 doden per jaar ten gevolge van de bijwerkingen van NSAIDers.

Gelukkig krijg ik steeds vaker de vraag of er op het gebied van supplementen ook mogelijkheden zijn. Als pijnstillers namelijk niet voldoende helpen, naast fysiotherapie en andere leefstijladviezen, kom je als snel aan bij injecties in gewrichten en eventueel opereren en veel mensen willen dit graag zo lang mogelijk uitstellen. Daarnaast hebben supplementen over het algemeen, mits je de juiste supplementen neemt, minder bijwerkingen in vergelijking tot andere medicatie of injecties en operaties en lijken ze ook een belangrijke rol in preventie of remming van artrose te spelen.

Is er wetenschappelijk bewijs voor het gebruik van supplementen bij artrose? 

De behandeling van artrose klachten met voedingssupplementen is niet nieuw. Al bijna 50 jaar worden glucosamide en chondroïtine sulfaat, twee essentiële componenten van gewrichtskraakbeen ingezet bij de behandeling van de symptomen van artrose en hoewel beroepsverenigingen terughoudend zijn met het zetten van het gebruik van deze SYSADOAs (SYmptomatic Slow Acting Drugs OsteoArthritis) in hun richtlijnen, zijn er inmiddels best veel onderzoeken gepubliceerd met interessante uitkomsten.

Welke supplementen zijn er ter behandeling van de klachten van artrose? 

  • Sodium Hyaluronaat : Dit is  een combinatie van Glucuronic acid met N-acetyl-D-glucosamide). SH is een stof die in elk connective tissue en orgaan aanwezig is, waarbij de hoogste concentratie wordt gevonden in synoviaal vloeistof. Advies dosis 48-240 mg/dag

    Welke supplementen zijn er ter behandeling van de klachten van artrose? 

    • Glucosamides spelen een rol bij het remmen van ontstekingen en helpen bij de aanmaak van hyaluronzuur, kraakbeen en synoviale vloeistof in het gewricht. Hierdoor kan het de pijn, zwelling en stijfheid in een versleten gewricht doen verminderen. Tevens kan het de progressie van artrose remmen. Het heeft inmiddels zijn plek in de behandeling van artrose bewezen en blijkt zelfs kosten effectiever te zijn dan andere behandelmethoden, zoals het gebruik van paracetamol, NSAIDers en injecties.

      De dagelijkse advies dosis is 1500 mg. Er zijn geen ernstige bijwerkingen beschreven en men stelt dat het gebruik van glucosamides veilig is.

      Welke supplementen zijn er ter behandeling van de klachten van artrose? 

      • MSM (methylsulfonylmethaan): MSM is een steeds bekender voedingssupplement aan het worden. Het is een natuurlijke pijnstiller en tevens een ontstekingsremmer en een sterke anti-oxidant. Twee studies met totaal 168pt lieten significante effecten zien in de vorm van pijnstilling en reductie van de zwelling in de MSM-groep ten opzichte van de placebogroep, zeker als de MSM gecombineerd werd met glucosamide. De gebruikte dosering in de groep met artrose van de knie was 6g/dag. Onderzoek laat zien dat het gebruik van MSM in ieder geval veilig is en weinig bijwerkingen heeft.

        Welke supplementen zijn er ter behandeling van de klachten van artrose? 

        •  Vitamine D: Uit onderzoek blijkt dat veel mensen met Reumatoide Arthritis een laag vitamine D gehalte heeft in het bloed en er blijkt ook een relatie te zijn tussen de ernst van de klachten en de ernst van het vitamine D tekort. Het advies voor mensen met RA, maar dus ook artrose is dan ook om in ieder geval je vitamine D concentratie in je bloed te laten bepalen. Echter, zoals elders op deze website is te lezen is het suppleren van vitamine D vaak toch aan te raden, omdat deze stof erg belangrijk is voor veel andere processen, naast de zorg voor botten en gewrichten in ons lichaam.

          Welke supplementen zijn er ter behandeling van de klachten van artrose? 

          •  Boswellia Serrata Extract: dit is een plantextract welke gebruikt wordt voor artritis en onder andere ook hart- en vaatziektes, bronchitis en chronische darmziektes. Een systematische review van 7 studies met in totaal 545 patiënten liet zien dat in vergelijking met de controle groep, de groep die Boswellia gebruikte significant minder pijn en stijfheid had en een betere functie van het gewricht liet zien.

            Welke supplementen zijn er ter behandeling van de klachten van artrose? 

            • Kurkuma: Kurkuma is een inmiddels erg bekend supplement, familie van de gemberwortel en wordt vaak ingezet als ontstekingsremmer en als antioxidant. Het is dan ook niet verassend dat het ook een positief effect op artrose pijn kan hebben. Een reviewstudie van de literatuur welke in totaal 1621 patiënten met de diagnose osteoartrose includeerde, keek naar het effect van Kurkuma op artrose klachten. De conclusie van het review artikel zijn dat Kurkuma in vergelijk met de placebogroep een verlaging van de VAS pijn score en van de WOMAC pijn score liet zien en ook een afname van de stijfheid in het gewricht. De effecten van Kurkuma zijn vergelijkbaar met de effecten van NSAIDers, echter in de groep van Kurkuma gebruikers werden geen extra bijwerkingen gemeld.

              Welke supplementen zijn er ter behandeling van de klachten van artrose? 

              • Chondroïtine Sulfaat: Dit is een stof die wordt gevonden in gewrichtskraakbeen. In de supplementvorm komt het vaak uit kraakbeen van haai, kip of andere dieren.

                Welke supplementen zijn er ter behandeling van de klachten van artrose? 

                • UCII is een vorm van Undenatured collageen wat wordt gemaakt uit kraakbeen van kippen. Het is getest bij mensen met RA en ook bij mensen met artrose van de knie. Het lijkt effectiever te zijn dan Glucosamide en Chondroïtine. Uit een review studie wordt bevestigd dat UC-II de pijn bij mensen met vroege artrose van de knie verminderd en de functie van de knie verbeterd. Het kan de ontstekingsreactie verminderen en helpt schade aan kraakbeen te remmen, De meest gebruikte dosering is 40 mg/dag

                  Kunnen supplementen ook preventief werken bij artrose? 

                  In 2023 is er een studie gepubliceerd waarbij ze twee groepen van mensen die graag hardlopen, maar met nog gezonde knieën, hebben vergeleken. Dit, omdat men weet dat veel hardlopers pijn in de knie ontwikkelen en daarnaast ook een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van artrose in de knie. Je wil dit dus graag voor zijn. De helft van de groep hardlopers kreeg 12 weken lang het supplement Sodium Hyaluronaat (SH) en de andere helft kreeg een placebo. Het was een dubbelblind gerandomiseerde studie, dus mensen wisten niet wat ze kregen. 56 mensen deden mee. De groep die dagelijks SH nam had significant minder pijn al na 6 weken in de knie, terwijl in de placebogroep de pijn in de knie toenam. Ook had men minder klachten van stijfheid in de knie in de SH-groep, terwijl deze klachten in de placebogroep juist toenamen. De groep met SH had minder klachten bij het traplopen van de knie en ook minder last van de knie bij lange afstanden lopen. De dosering  die werd gebruikt in de studie was 111 mg/dag en er werden geen bijwerkingen gevonden. ‹

                  Hoeveel bewijs is er nu eigenlijk echt? 


                  De bias die iedereen heeft als je gaat zoeken naar wetenschappelijk bewijs is dat je ziet, wat je wil zien. Zo zijn er ook voldoende studies en reviews van studies die de waarde van suppletie in twijfel trekken. Meestal omdat de onderzoek vorm niet perfect is geweest, of de uitkomsten niet overtuigend genoeg waren. Vaak is de conclusie dat het supplement een positief effect lijkt te hebben, maar dat verder onderzoek zou moeten plaats vinden. Echter, er zijn zover ik heb gevonden, geen studies die ernstige bijwerkingen laten zien en in dit opzicht lijkt de inzet van supplementen dan in ieder geval een veiligere eerste keus van behandeling dan het chronisch gebruik van bijvoorbeeld NSAIDers of de inzet van steroïd injecties.

                  unsplash